Χαρακτηριστικά συμπτώματα πιθανής μαθησιακής δυσκολίας στο νηπιαγωγείο και στο δημοτικό

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ - ΔΗΜΟΤΙΚΟ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ KAI ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΠΙΘΑΝΗΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΗΣ ΔΥΣΚΟΛΙΑΣ Ή ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ

ΠΡΟΦΟΡΙΚΟ ΛΟΓΟ

1. Δυσκολεύεται να χρησιμοποιήσει σύνθετες και πολύπλοκες λέξεις.

2. Έχει προβλήματα με τους χρόνους των ρημάτων ή τις αντωνυμίες.

3. Παραλείπει συλλαβές ή καταλήξεις

4. Μιλάει κομπιαστά ψάχνοντας να βρει τις κατάλληλες λέξεις.

5. Μπερδεύει την σειρά των γραμμάτων μέσα στην λέξη

6. Μπερδεύει ακουστικά παρόμοιες λέξεις π.χ. λέει ματηθής αντί μαθητής, σάλαθα νατί θάλασσα κ.λ.π

7. Οι προφορικές του εκφράσεις είναι ανώριμες συντακτικά και γραμματικά

8. Δεν μπορεί να διηγηθεί μια ιστορία με την σωστή σειρά των γεγονότων

9. Δυσκολεύεται να συσχετίσει αντικείμενα που βρίσκονται στο άμεσο περιβάλλον με την ανάλογη ονομασία τους

10. Δεν καταλαβαίνει την έννοια της ομοιοκαταληξίας και της ακολουθίας

11. Όταν συλλαβίζει μπορεί να αποκωδικοποιεί σωστά τα γραφήματα, ενώ όταν προσπαθεί να διαβάσει την λέξη ολόκληρη την λέει λάθος

12. Δεν ξέρει που τονίζονται οι λέξεις και πώς να χρησιμοποιεί τα σημεία στίξης

13. Δεν ξεχωρίζει τα γράμματα μεταξύ τους

14. Δεν μπορεί να καταλάβει παιχνίδια με λέξεις και γράμματα

ΣΤΟ ΓΡΑΠΤΟ ΛΟΓΟ

1. Δυσκολεύεται να ζωγραφίσει ή να φτιάξει ορισμένα σχήματα.

2. Δυσκολεύεται να γράψει το όνομά του και παρουσιάζει δείγματα στρεφοσυμβολισμού και καθρεπτικής γραφής

3. Αντιστρέφει, μεταθέτει γράμματα ή συλλαβές

4. Προσθέτει, παραλείπει γράμματα ή συλλαβές

5. Δεν ξέρει να βάζει τόνους

6. Δεν βάζει σημεία στίξης

7. Κολλάει τις λέξεις μεταξύ τους

8. Ακατάστατη και ακαταλαβίστικη γραφή

9. Λάθη στην αντιγραφή από τον πίνακα

10. Λάθη αδικαιολόγητα και διαφορετικά στην ορθογραφία

ΧΩΡΟΧΡΟΝΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ

1. Έχει δυσκολία στην εκτέλεση έργων που προϋποθέτουν προσανατολισμό στο χώρο και στον χρόνο.

2. Συγχέει το δεξιά – αριστερά, βορράς – νότος, χθες – αύριο.

3. Δυσκολεύεται να διαβάσει σωστά τον χάρτη ή να μάθει την ώρα.

4. Τα προβλήματα προσανατολισμού επηρεάζουν ακόμη καθημερινές λειτουργίες όπως την διαδικασία που φοράει τα ρούχα του, που δένει τα κορδόνια των παπουτσιών του, και γενικότερα έχει πρόβλημα στην επίγνωση του χρόνου.

5. Δεν μπορεί να επαναλάβει με την σωστή σειρά τις μέρες τις εβδομάδες, τους μήνες, την προπαίδεια.

6. Έχει δυσκολία στην αντιγραφή κινήσεων του γυμναστή όταν αυτός αντικρίζεται κατά πρόσωπο.

ΜΝΗΜΗ

1. Δυσκολεύεται να θυμηθεί και συνεπώς να εκτελέσει μια σειρά προφορικών εντολών , να πει τους μήνες με την σειρά, να αριθμήσει τους ζυγούς, να μάθει την προπαίδεια.

2. Δυσκολεύεται να μάθει ημερομηνίες, τοποθεσίες, ονόματα, χώρες, πρωτεύουσες.

2. Έχει ανεπάρκεια βραχύχρονης και μακροπρόθεσμης μνήμης, που έχει σαν αποτέλεσμα να ξεχνά τις οδηγίες του δασκάλου, τις εργασίες που έχει να κάνει για το σχολείο, που είναι τα πράγματά του.

Συναισθηματική και λεκτική κακοποίηση ανηλίκων

Η κακοποίηση είναι μια ευρεία έννοια που μπορεί να πάρει πολλές μορφές. Συνήθως οι άνθρωποι ακούγοντας για κακοποίηση ανηλίκων σκέφτονται αρχικά τη σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση.

Υπάρχει όμως και το είδος της λεκτικής ή συναισθηματικής κακοποίησης το οποίο δεν επιφέρει λιγότερο αρνητικές, αν όχι περισσότερες, συνέπειες στα θύματα της και ιδίως στα παιδιά και δεν είναι λιγότερο καταστρεπτική από τις υπόλοιπες μορφές κακοποίησης.

Η συναισθηματική κακοποίηση, η οποία θέτει την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού σε κίνδυνο, μπορεί να επιτελείται μέσω της αγνόησης του παιδιού, φυσικής ή συναισθηματικής, κάτι που σημαίνει ότι ο γονιός ή ο κηδεμόνας δεν είναι παρόν φυσικά ή ψυχολογικά.

Η απόρριψη του παιδιού και η ενεργής άρνηση της κάλυψης των συναισθηματικών αναγκών του είναι μια ακόμη μορφή συναισθηματικής κακοποίησης. Παράλληλα, η απομόνωση του παιδιού, η εκμετάλλευση του, η εξαπόλυση απειλών, η παραμέλησή του και η κατατρομοκράτησή του στοιχειοθετούν σε μεγάλο βαθμό χαρακτηριστικά της συναισθηματικής κακοποίησης. Ένα άλλο στοιχείο της κακοποίησης αυτού του είδους έχει να κάνει με τη λεκτική προσβολή του παιδιού.

Παραδείγματα συναισθηματικής κακοποίησης είναι τα ακόλουθα:
• Χαρακτηρισμοί που μειώνουν την αυτοπεποίθηση του παιδιού όπως «είσαι χαζός-η», «είσαι άχρηστος-η» και η σύγκρισή του με άλλους συνομηλίκους οι οποίοι τίθενται στα μάτια του παιδιού ως ικανότεροι ή καλύτεροι από το ίδιο
• Ταπεινωτικοί χαρακτηρισμοί και βίαιες απειλές
• Φωνές και κραυγές
• Αδικαιολόγητες και πολύ αυστηρές τιμωρίες στις οποίες δεν εξηγείται στο παιδί ο λόγος για τον οποίο τιμωρείται
• Κατηγορίες με σκοπό την παραγωγή ενοχών όπως «θα με πεθάνεις», «με έχεις σκάσει», «με έχεις τρελάνει» κ.α.
• Απειλές εγκατάλειψης όπως «θα φύγω και θα σε παρατήσω» κ.α.
• Μηδενική ή ελάχιστη ένδειξη τρυφερότητας αγάπης και συναισθηματικής στήριξης.

Οι αιτίες που οδηγούν στη συναισθηματική και λεκτική κακοποίηση είναι ποικίλες. Σε μεγάλο βαθμό οι γονείς που κακοποιούν συναισθηματικά τα παιδιά τους είχαν εισπράξει συναισθηματική κακοποίηση όταν και οι ίδιοι ήταν παιδιά και θεωρώντας ίσως ορθή τη δική τους διαπαιδαγώγηση ή μη μπορώντας να ξεφύγουν από αυτή τείνουν να επαναλαμβάνουν αυτά που υπέστησαν.

Το στρες, η δυσκολία των γονιών να διαχειριστούν τις δικές τους πηγές άγχους, η κοινωνική απομόνωση, η απουσία γονεϊκών δεξιοτήτων, η χαρακτηρολογική ασυμφωνία και διάσταση μεταξύ γονέων και παιδιών, οι υπερβολικές προσδοκίες των γονιών από τα παιδιά τους, οι λανθασμένες αντιλήψεις για τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών είναι μερικοί από τους λόγους για τους οποίους συμβαίνει το φαινόμενο της συναισθηματικής κακοποίησης.

Αξίζει, βέβαια, να σημειώσουμε ότι οι γονείς μπορούν να πέσουν στην παγίδα της συναισθηματικής κακοποίησης ανεξάρτητα από το οικονομικό, εκπαιδευτικό και κοινωνικό τους προφίλ και το γεγονός αυτό δε σημαίνει ότι δεν τρέφουν θετικά συναισθήματα για τα παιδιά τους.

Τα αποτελέσματα της συναισθηματικής κακοποίησης είναι χρωματισμένα αρνητικά όπως και σε κάθε άλλο είδος κακοποίησης. Η ανασφάλεια, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η καταστροφική και αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, η κατάχρηση αλκοόλ και ναρκωτικών, η απόσυρση, η δυσκολία στην ανάπτυξη βασικών δεξιοτήτων, η αυτοκτονία, η δυσκολία στη διαμόρφωση σταθερών διαπροσωπικών και εργασιακών σχέσεων, η ανικανότητα των ατόμων που έχουν κακοποιηθεί να αγαπήσουν και να εμπιστευτούν τους άλλους, η δυσκολία στη σωματική εγγύτητα στο άγγιγμα και στην οικειότητα και η απουσία δημιουργικότητας και ενθουσιασμού είναι κάποιες από τις συνέπειες της συναισθηματικής κακοποίησης τόσο στην παιδική ηλικία όσο και στη μετέπειτα ζωή.


Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι για τους γονείς που είναι επιρρεπείς στο να κακοποιούν συναισθηματικά τα παιδιά τους είτε τα έχουν κακοποιήσει ώστε να βελτιώσουν τη συμπεριφορά τους, με σκοπό την αναχαίτιση της διαιώνισής της. Δε θα πρέπει να φοβούνται να ζητήσουν συγγνώμη από το παιδί τους αν για κάποιο λόγο έχασαν την ψυχραιμία τους και είπαν κάτι το οποίο δεν εννοούσαν.

Επιπρόσθετα, καλό θα ήταν να αποφεύγουν τον αρνητικό χαρακτηρισμό των παιδιών τους, όπως «είσαι χαζός-η», στοιχείο που μειώνει την αυτοπεποίθηση των παιδιών. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα παιδιά έχουν δικαιώματα και χρήζουν σεβασμού. Όταν το παιδί προβαίνει σε μια πράξη βλαπτική ή λανθασμένη, ο γονιός θα πρέπει να συζητάει μαζί του για το λάθος του, και, αν έχει υπάρξει τιμωρία, το παιδί θα πρέπει να γνωρίζει τον επακριβή λόγο της.

Αλλά και η επιβράβευση θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στις συζητήσεις μεταξύ γονιών και παιδιών και όχι μόνο η υπαγόρευση των λαθών του. Τέλος, όταν ο γονιός νιώθει ότι μπορεί να χάσει τον έλεγχο του εαυτού του και να εκνευριστεί υπερβολικά εξαιτίας μιας συμπεριφοράς του παιδιού του, μπορεί να απομονωθεί σε ένα άλλο δωμάτιο για μερικά λεπτά, αφού βεβαιωθεί βέβαια ότι το παιδί είναι ασφαλές, να μετρήσει ως το 10 και, είτε να ζητήσει βοήθεια από έναν άλλο ενήλικα, είτε να πάρει βαθιές αναπνοές προτού ενεργήσει.

Θαρινή Δημητράσκου
Ψυχολόγος, φοιτήτρια Οργανωτικής και Οικονομικής Ψυχολογίας

ΔΙΑΖΥΓΙΟ: Πώς γίνεται η ανακοίνωση στα παιδιά ...

ΔΙΑΖΥΓΙΟ: Πώς γίνεται η ανακοίνωση στα παιδιά ...
Ημερομηνία 03/04/07
Θέμα Παιδαγωγικά

THACE (The Hellenic Association of Continuing Education), Αντιγόνη Κεμερλίογλου, Συμβουλευτική Ψυχολόγος, MSc.

ΔΙΑΖΥΓΙΟ: Πώς γίνεται η ανακοίνωση στα παιδιά και ποιες είναι οι πιθανές αντιδράσεις τους σύμφωνα με το αναπτυξιακό στάδιο που διανύουν

Η διάλυση ενός γάμου δεν είναι εύκολη υπόθεση. Παρόλο που στις μέρες μας το διαζύγιο είναι κάτι συνηθισμένο και δεν αποτελεί πλέον κοινωνικό στίγμα, δεν παύει να είναι από τις πιο οδυνηρές εμπειρίες στη ζωή ενός ατόμου... >>


Οι έρευνες έχουν δείξει ότι μακροπρόθεσμα τα οφέλη ενός «καλού» διαζυγίου για τα παιδιά (δηλαδή καλή/ τυπική επαφή μεταξύ γονέων για χάρη των παιδιών, συναισθηματική κάλυψη των παιδιών και από τους δύο γονείς, σωστός χειρισμός πρακτικών θεμάτων, κλπ) φαίνεται να είναι περισσότερα από το να παραμείνουν σε ένα δυστυχισμένο σπίτι. Εξάλλου, τα παιδιά επηρεάζονται πιο πολύ από το πώς τα μέλη της οικογένειας χειρίζονται τα πράγματα και τα συναισθήματά τους μετά το διαζύγιο, παρά από το ίδιο το διαζύγιο.

Οι γονείς αποτελούν σημαντικά πρότυπα για τη ζωή των παιδιών τους, και αυτά που λένε και κάνουν τα επηρεάζουν βαθύτατα. Ο τρόπος με τον οποίο θα μιλήσουν στα παιδιά και θα τους ανακοινώσουν το χωρισμό παίζει μεγάλο ρόλο στο πώς εκείνα θα αντιδράσουν. Χρειάζονται λεπτοί χειρισμοί όπου τα συμφέροντα των παιδιών έχουν προτεραιότητα. Εφόσον αποφασίσουν να χωρίσουν οριστικά, οι δύο γονείς πρέπει να συζητήσουν πρώτα μεταξύ τους και να επεξεργαστούν τι θα πουν στα παιδιά τους. Όταν έρθει η στιγμή που θα αποφασίσουν να το κοινοποιήσουν στα παιδιά, καλό θα είναι να είναι και οι δύο παρόντες και να προετοιμαστούν για τις συνέπειες που θα ακολουθήσουν. Είναι σημαντικό να προσπαθήσουν να παραμείνουν ήρεμοι και προσηλωμένοι όποιες κι αν είναι οι αντιδράσεις των παιδιών. Ο στόχος είναι να περάσει το μήνυμα στα παιδιά ότι μπορούν οι γονείς τους να έχουν τον έλεγχο της κατάστασης και ότι είναι σε θέση να ξεπεράσουν τις δυσκολίες. Αυτό δε σημαίνει ότι θα κρύψουν τη θλίψη τους, αλλά δε χρειάζεται να αφήσουν τη θλίψη τους να τους καταβάλλει. Είναι ωφέλιμο και οι δύο γονείς να καθησυχάσουν τα παιδιά με τη στάση τους γιατί ακόμα κι αν αυτά νιώσουν τρομερό σοκ από αυτά που ακούνε, από την άλλη τα βοηθάει το να βλέπουν τους γονείς τους να διατηρούν την ψυχραιμία τους.

Τι πρέπει να πουν οι γονείς στα παιδιά; Καταρχήν, πριν τους πουν οτιδήποτε, είναι απαραίτητο να φερθούν με ευθύτητα και ειλικρίνεια λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία των παιδιών τους. Να τα απενοχοποιήσουν και να τα διαβεβαιώσουν ότι το διαζύγιο δεν είναι αποτέλεσμα της δικής τους συμπεριφοράς, αλλά και ότι δεν υπάρχει τίποτα να κάνουν για να εμποδίσουν αυτό το χωρισμό. Να τους εξηγήσουν ότι δεν αγαπιούνται μεταξύ τους ως σύζυγοι, αλλά ότι πάντα θα αγαπάνε τα παιδιά τους. Επιπλέον, μπορούν να τους πουν ότι οι γονείς παίρνουν διαζύγιο ο ένας από τον άλλο, αλλά ποτέ από τα παιδιά τους. Να φροντίσουν να είναι σταθεροί και να τους τονίσουν ότι η απόφαση που πήραν δεν πρόκειται να αλλάξει, και ότι δεν θα τα ξαναβρούν μεταξύ τους ως σύζυγοι. Παρόλο που μπορεί να υποφέρουν στο άκουσμα αυτού, τα παιδιά θα μπορέσουν πιο εύκολα να το επεξεργαστούν αν είναι τελεσίδικο, γιατί αλλιώς δεν θα πάψουν να έχουν φαντασιώσεις επανασύνδεσης για το μέλλον. Το άγνωστο τρομάζει πολύ περισσότερο τα παιδιά από το οικείο, όσο δυσάρεστο κι αν είναι αυτό.

Από την άλλη, χρειάζεται οι γονείς να προετοιμάσουν τα παιδιά τους για τις αλλαγές που θα ακολουθήσουν αλλά να δώσουν έμφαση σε αυτά που θα παραμείνουν ίδια, στην καθημερινή ρουτίνα των παιδιών (π.χ., ότι θα πηγαίνουν στο ίδιο σχολείο, ότι θα συνεχίσουν το κολυμβητήριο, κ.ο.κ). Είναι πολύ σημαντικό να βοηθήσουν τα παιδιά τους να εκφράσουν τα συναισθήματά τους. Να τα ακούσουν προσεχτικά, να απαντήσουν με ειλικρίνεια σε κάθε τους απορία, και να τα αφήσουν να ξεσπάσουν. Δε γίνεται τα παιδιά να είναι πάντα ευτυχισμένα, αλλά δε χρειάζεται οι γονείς λόγω της δικής τους αμηχανίας και αγωνίας να συντομεύσουν την περίοδο της θλίψης των παιδιών τους. Θα πρέπει μόνα τους να προσαρμοστούν στη διαδικασία του χωρισμού.

Οι αντιδράσεις των παιδιών εξαρτώνται από το αναπτυξιακό τους επίπεδο. Παρόλα αυτά, υπάρχουν κοινά συναισθήματα και κοινές αντιδράσεις ανεξαρτήτως ηλικίας: τα συναισθήματα αφορούν κυρίως σε θλίψη, θυμό, και φόβο, ενώ οι αντιδράσεις συμπεριλαμβάνουν την επιθυμία για επανασύνδεση των γονέων, θυμό απέναντι στον ένα ή και στους δύο γονείς, φόβο εγκατάλειψης, ενοχή, παλινδρόμηση, διαταραχές στον ύπνο ή στο φαγητό, και σωματικές ενοχλήσεις. Συγκεκριμένα, σε κάθε στάδιο παρατηρούνται τα ακόλουθα:

1: Βρεφική Ηλικία

Τα μωρά καταλαβαίνουν ότι κάτι έχει αλλάξει και συνήθως αντιδρούν με το σώμα τους (π.χ., εμφανίζουν διαταραχές στο φαγητό ή στον ύπνο) καθώς και με μεταβολές στη διάθεση. Διαισθάνονται την ένταση και την ανησυχία των γονέων και πολλές φορές παρουσιάζουν άγχος αποχωρισμού και προσκόλληση στους γονείς. Η κατάσταση επιδεινώνεται όταν ο γονέας που έχει την κηδεμονία χρειάζεται να δουλεύει πολλές ώρες και χάνει την επαφή του με το μωρό ή το νήπιο. Για να έχουν καλή προσαρμογή τα παιδιά σε αυτό το στάδιο, το πιο σημαντικό είναι να διατηρηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η φυσιολογική τους ζωή, η καθημερινότητά τους. Επιπλέον, είναι σημαντικό να τα επισκέπτεται ο απών γονέας σε τακτά χρονικά διαστήματα ώστε να μην καταλήξει ένας άγνωστος στα μάτια του βρέφους ή του νηπίου. Τα μωρά αντιδρούν πολύ έντονα στην αλλαγή, αλλά το καλό είναι ότι δείχνουν μακροχρόνια προσαρμογή γιατί δε θυμούνται πολλά από την κοινή οικογενειακή ζωή. Για να μπορέσουν να πληροφορήσουν τα μωρά σχετικά με το διαζύγιο και για να γίνει αυτό κατανοητό, οι γονείς μπορούν να χρησιμοποιήσουν κούκλες, παιχνίδια, ιστοριούλες, κλπ. Μέσα από το παιχνίδι το οποίο αποτελεί την καθημερινότητά του μωρού αλλά και χρησιμεύει ως τρόπος έκφρασης, οι γονείς μπορούν να του περάσουν μηνύματα με πιο αποτελεσματικό τρόπο.

2. Προσχολική Ηλικία

Τα παιδιά σε αυτή την ηλικία τρομάζουν όταν ακούνε ότι οι γονείς τους θέλουν να χωρίσουν. Έρχεται στο προσκήνιο ο φόβος της εγκατάλειψης με τη μορφή του άγχους αποχωρισμού, και για αυτό συχνά προσκολλώνται στον ένα ή στον άλλο γονέα. Θεωρούν ότι με κάποιο τρόπο συνέβαλαν στο διαζύγιο των γονιών τους (π.χ. αν δεν ήταν άτακτα, ο μπαμπάς δεν θα έφευγε) και νιώθουν πολλές ενοχές για αυτό. Επιπλέον, έχουν πολύ συχνά εφιάλτες. Δυσκολεύονται να αποδεχτούν την κατάσταση, και καλλιεργούν έντονες φαντασιώσεις συμφιλίωσης μεταξύ των γονέων. Άλλη αντίδραση μπορεί να είναι η παλινδρόμηση, δηλαδή συμπεριφορά που συναντάται σε μικρότερες ηλικίες, όπως ενούρηση, πιπίλισμα αντίχειρα, κλπ. Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να είναι ξεκάθαροι και σταθεροί ως προς την απόφασή τους και να μην αφήσουν κανένα παραθυράκι ανοιχτό για τα παιδιά. Από την άλλη, δεν θα πρέπει να τα κάνουν να ξεπεράσουν τη θλίψη τους γεμίζοντάς τα με δώρα, γιατί το μόνο που θα τους μάθουν είναι να γεμίζουν τα συναισθηματικά τους κενά με ευτελή υποκατάστατα. Επίσης, να γνωρίζουν ότι τα υπερβολικά χαλαρά όρια σε περίοδο αλλαγών μπορεί να έχουν τα αντίθετα αποτελέσματα κάνοντας τα παιδιά να νιώσουν ανασφαλή.

3. Σχολική Ηλικία

Σε αυτή την ηλικία τα παιδιά έχουν μεγαλύτερη επίγνωση για το τι σημαίνει διαζύγιο. Παρόλα αυτά μπορεί να έχουν φαντασιώσεις εγκατάλειψης αλλά και απόσυρσης της αγάπης κυρίως από τον απόντα γονέα. Πολύ συχνά υπάρχει ξαφνική πτώση της σχολικής επίδοσης η οποία μπορεί να κρατήσει καθ´ όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς που κρατάει το διαζύγιο. Μια πολύ συχνή αντίδραση σε αυτές τις ηλικίες (πέρα του αρχικού σοκ και της θλίψης που συνοδεύει το διαζύγιο) είναι ο θυμός απέναντι στο γονέα με τον οποίο ζει το παιδί, ενώ παράλληλα υπάρχει εξιδανίκευση απέναντι στον απόντα γονέα. Αυτό συμβαίνει γιατί ο γονέας με τον οποίο ζει το παιδί αναλαμβάνει όλη την «άχαρη» δουλειά που φέρνει μαζί της η καθημερινότητα (κανόνες, απαγορεύσεις, όρια), ενώ ο άλλος γονέας παρουσιάζεται συνήθως ως ο Αη Βασίλης του Σαββατοκύριακου. Αυτό σημαίνει ότι συνήθως προσπαθεί να μη χαλάσει το χατίρι του παιδιού αφού έχει ήδη πολλές ενοχές που είναι μακριά του. Επειδή αυτό είναι παγίδα την οποία πολλές φορές εκμεταλλεύονται τα παιδιά, είναι καλό οι γονείς να συνεννοούνται μεταξύ τους ως προς τις κοινά αποδεκτές συμπεριφορές ώστε να περιορίσουν αυτόν τον διαχωρισμό. Επιπλέον, ο γονέας που έχει αναλάβει την κηδεμονία των παιδιών ας μην παίρνει τα ξεσπάσματά τους προσωπικά, και ας περιμένει ο χρόνος να επουλώσει τις πληγές. Εναλλακτικά, καλό θα είναι να ενθαρρύνονται οι επαφές των παιδιών με γιαγιάδες, παππούδες, κλπ ώστε να υπάρχει μια σταθερή υποστηρικτική βάση για να καταφεύγουν τα παιδιά όποτε το έχουν ανάγκη.

4. Προεφηβεία/ Εφηβεία

Σε αυτές τις ηλικίες όπου τα παιδιά μεταβαίνουν σε ένα άλλο αναπτυξιακό στάδιο και κάνουν την επανάστασή τους, το διαζύγιο μπορεί να τα αποδιοργανώσει. Πολλές φορές αντιδρούν με κατάθλιψη, απόσυρση και με κλείσιμο στον εαυτό τους. Αυτό δεν είναι πάντα φανερό: μπορεί δηλαδή να συγκαλύπτουν τον πόνο τους μέσα από διάφορες δραστηριότητες ώστε να μη σκέφτονται, ή ακόμη να παρουσιάζουν φαινομενική αδιαφορία (ενώ υποβόσκει θυμός) για τα πράγματα γύρω τους. Το καλό είναι ότι σε αυτό το στάδιο η επένδυση σε φίλους είναι σύνηθες φαινόμενο, οπότε βοηθάει τους εφήβους να εξωτερικεύσουν την εσωτερική τους αναταραχή σε αυτούς εφόσον το επιθυμούν. Από την άλλη, ένα διαζύγιο κατά τη διάρκεια της εφηβείας μπορεί να δυσκολέψει τις σχέσεις τους με το άλλο φύλο, ή να οδηγήσει σε παρεκκλίνουσα συμπεριφορά. Μια διαφορετική αντίδραση αφορά σε υπερωριμότητα που δείχνουν οι έφηβοι με το να αναλαμβάνουν περισσότερες ευθύνες από όσες πρέπει και αντέχουν. Είναι καλό οι γονείς να τους ενθαρρύνουν να περάσουν περισσότερο χρόνο με κάποιο αγαπημένο συγγενή, μέντορα ή φίλο, για να μπορούν να εκφράσουν ελεύθερα τα συναισθήματά τους. Επιπροσθέτως, είναι σημαντικό να εξακολουθούν οι γονείς να βάζουν στους εφήβους τα ίδια όρια και να επιμένουν στην εφαρμογή κανόνων γιατί οι έφηβοι σε περιόδους κρίσεως έχουν ανάγκη από περισσότερη συγκρότηση και όχι από ελαστικά όρια.

Είναι σκόπιμο να ειπωθεί ότι τα παραπάνω στάδια είναι ενδεικτικά. Κάθε παιδί αντιδρά στο διαζύγιο με τον δικό του τρόπο όχι μόνο σύμφωνα με την ηλικία του, αλλά και με την ψυχική του ωριμότητα, τον τρόπο που έγιναν οι χειρισμοί πριν/ κατά τη διάρκεια/ μετά το διαζύγιο, το φύλο του, και τη σχέση του με τον κάθε γονέα ξεχωριστά. Υπάρχουν παιδιά που αντιδρούν άμεσα εκφράζοντας τη στεναχώρια ή την αγωνία τους. Άλλα πάλι εκφράζονται περισσότερο επιθετικά ή βίαια. Κάποια άλλα δε δείχνουν τίποτα (είτε γιατί το περίμεναν, είτε γιατί δεν το έχουν συνειδητοποιήσει ακόμα). Εξάλλου, ο τρόπος που εκφράζουν την πικρία και θλίψη τους δεν αντιστοιχεί απαραίτητα στον τρόπο που τα βιώνουν.

Πότε χρειάζεται το παιδί βοήθεια από κάποιο ειδικό;

* Όταν η απόδοση του παιδιού στο σχολείο είναι ασυνήθιστα χαμηλή για περισσότερο από 6 μήνες
* Όταν το παιδί συμπεριφέρεται παράξενα στους φίλους του: είτε προσκολλάται υπερβολικά πάνω τους είτε απομονώνεται, είτε φέρεται επιθετικά χωρίς κάποιον συγκεκριμένο λόγο
* Όταν το παιδί παρουσιάζει συχνά έντονες εκρήξεις οργής ή αντιδρά υπερβολικά χωρίς εμφανή λόγο
* Όταν το παιδί παρουσιάζει έντονες διακυμάνσεις στη διάθεσή του
* Όταν παρόλο που έχει περάσει κάποιο χρονικό διάστημα (περίπου ένας χρόνος) το παιδί δεν καταφέρνει να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα και φαίνεται δυστυχισμένο
* Όταν υπάρχει επαναλαμβανόμενη προβληματική συμπεριφορά όπως απουσίες και προβλήματα στο σχολείο, κλοπές, ψέματα, χρήση ουσιών, αυτοτραυματισμοί, απειλές αυτοκτονίας, κλπ.
* Σε γενικές γραμμές, όταν οι συνηθισμένες αντιδράσεις κρατάνε για ασυνήθιστο χρόνο ή χειροτερεύουν με το πέρασμα του χρόνου.

Ο κάθε γονέας γνωρίζει πολύ καλά το παιδί του και διαισθάνεται πότε μία συμπεριφορά θεωρείται φυσιολογική και πότε αποτελεί κραυγή για βοήθεια. Δεν είναι ανάγκη να φτάσει μια συμπεριφορά στα άκρα για να πάει κάποιος στον ειδικό. Μπορεί ο ίδιος ο γονέας να χρειάζεται μία βοήθεια ως προς το πώς να ανακοινώσει το διαζύγιο στα παιδιά. Από την άλλη, ίσως είναι χρήσιμο να πάει το παιδί στον ειδικό όταν φαίνεται ότι δεν έχει τις κατάλληλες δεξιότητες για να προσαρμοστεί επαρκώς στα νέα δεδομένα. Η επίσκεψη στον ειδικό βοηθάει όχι μόνο στην αντιμετώπιση συγκεκριμένων δυσκολιών, αλλά και στην πρόληψη ώστε να μην εξελιχθούν αυτές οι δυσκολίες σε σοβαρά προβλήματα στη μετέπειτα ζωή των παιδιών.

Βιβλιογραφία

* Bacus A. (2005). Οι Γονείς Ρωτούν Οι Ψυχολόγοι Απαντούν. Αθήνα: Lector
* Γουίντσεστερ, Κ. & Μπέγιερ, Ρ. (2003). Μιλώντας για το Διαζύγιο. Πώς να Μιλήσετε στα Παιδιά σας και να τα Βοηθήσετε να το Ξεπεράσουν . Αθήνα: Κέδρος.
* Herbert, M. (1998). Αντιμετώπιση Προβλημάτων Παιδιού και Εφήβου- Χωρισμός και Διαζύγιο. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
* Καππάτου, Α. (1999). Γνωρίστε το Παιδί σας. Αθήνα: Μοντέρνοι Καιροί.
* Λάνσκι, Β. (1994). Αντιμετωπίζοντας το Παιδί Μετά το Διαζύγιο. Αθήνα: Αναστασιάδης.







Το άρθρο αυτό προέρχεται από eduportal
http://www.eduportal.gr

Το URL της ιστορίας αυτής είναι ο εξής
http://www.eduportal.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=182

ΔΙΑΖΥΓΙΟ: Πώς γίνεται η ανακοίνωση στα παιδιά ...

ΔΙΑΖΥΓΙΟ: Πώς γίνεται η ανακοίνωση στα παιδιά ...
Ημερομηνία 03/04/07
Θέμα Παιδαγωγικά

THACE (The Hellenic Association of Continuing Education), Αντιγόνη Κεμερλίογλου, Συμβουλευτική Ψυχολόγος, MSc.

ΔΙΑΖΥΓΙΟ: Πώς γίνεται η ανακοίνωση στα παιδιά και ποιες είναι οι πιθανές αντιδράσεις τους σύμφωνα με το αναπτυξιακό στάδιο που διανύουν

Η διάλυση ενός γάμου δεν είναι εύκολη υπόθεση. Παρόλο που στις μέρες μας το διαζύγιο είναι κάτι συνηθισμένο και δεν αποτελεί πλέον κοινωνικό στίγμα, δεν παύει να είναι από τις πιο οδυνηρές εμπειρίες στη ζωή ενός ατόμου... >>


Οι έρευνες έχουν δείξει ότι μακροπρόθεσμα τα οφέλη ενός «καλού» διαζυγίου για τα παιδιά (δηλαδή καλή/ τυπική επαφή μεταξύ γονέων για χάρη των παιδιών, συναισθηματική κάλυψη των παιδιών και από τους δύο γονείς, σωστός χειρισμός πρακτικών θεμάτων, κλπ) φαίνεται να είναι περισσότερα από το να παραμείνουν σε ένα δυστυχισμένο σπίτι. Εξάλλου, τα παιδιά επηρεάζονται πιο πολύ από το πώς τα μέλη της οικογένειας χειρίζονται τα πράγματα και τα συναισθήματά τους μετά το διαζύγιο, παρά από το ίδιο το διαζύγιο.

Οι γονείς αποτελούν σημαντικά πρότυπα για τη ζωή των παιδιών τους, και αυτά που λένε και κάνουν τα επηρεάζουν βαθύτατα. Ο τρόπος με τον οποίο θα μιλήσουν στα παιδιά και θα τους ανακοινώσουν το χωρισμό παίζει μεγάλο ρόλο στο πώς εκείνα θα αντιδράσουν. Χρειάζονται λεπτοί χειρισμοί όπου τα συμφέροντα των παιδιών έχουν προτεραιότητα. Εφόσον αποφασίσουν να χωρίσουν οριστικά, οι δύο γονείς πρέπει να συζητήσουν πρώτα μεταξύ τους και να επεξεργαστούν τι θα πουν στα παιδιά τους. Όταν έρθει η στιγμή που θα αποφασίσουν να το κοινοποιήσουν στα παιδιά, καλό θα είναι να είναι και οι δύο παρόντες και να προετοιμαστούν για τις συνέπειες που θα ακολουθήσουν. Είναι σημαντικό να προσπαθήσουν να παραμείνουν ήρεμοι και προσηλωμένοι όποιες κι αν είναι οι αντιδράσεις των παιδιών. Ο στόχος είναι να περάσει το μήνυμα στα παιδιά ότι μπορούν οι γονείς τους να έχουν τον έλεγχο της κατάστασης και ότι είναι σε θέση να ξεπεράσουν τις δυσκολίες. Αυτό δε σημαίνει ότι θα κρύψουν τη θλίψη τους, αλλά δε χρειάζεται να αφήσουν τη θλίψη τους να τους καταβάλλει. Είναι ωφέλιμο και οι δύο γονείς να καθησυχάσουν τα παιδιά με τη στάση τους γιατί ακόμα κι αν αυτά νιώσουν τρομερό σοκ από αυτά που ακούνε, από την άλλη τα βοηθάει το να βλέπουν τους γονείς τους να διατηρούν την ψυχραιμία τους.

Τι πρέπει να πουν οι γονείς στα παιδιά; Καταρχήν, πριν τους πουν οτιδήποτε, είναι απαραίτητο να φερθούν με ευθύτητα και ειλικρίνεια λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία των παιδιών τους. Να τα απενοχοποιήσουν και να τα διαβεβαιώσουν ότι το διαζύγιο δεν είναι αποτέλεσμα της δικής τους συμπεριφοράς, αλλά και ότι δεν υπάρχει τίποτα να κάνουν για να εμποδίσουν αυτό το χωρισμό. Να τους εξηγήσουν ότι δεν αγαπιούνται μεταξύ τους ως σύζυγοι, αλλά ότι πάντα θα αγαπάνε τα παιδιά τους. Επιπλέον, μπορούν να τους πουν ότι οι γονείς παίρνουν διαζύγιο ο ένας από τον άλλο, αλλά ποτέ από τα παιδιά τους. Να φροντίσουν να είναι σταθεροί και να τους τονίσουν ότι η απόφαση που πήραν δεν πρόκειται να αλλάξει, και ότι δεν θα τα ξαναβρούν μεταξύ τους ως σύζυγοι. Παρόλο που μπορεί να υποφέρουν στο άκουσμα αυτού, τα παιδιά θα μπορέσουν πιο εύκολα να το επεξεργαστούν αν είναι τελεσίδικο, γιατί αλλιώς δεν θα πάψουν να έχουν φαντασιώσεις επανασύνδεσης για το μέλλον. Το άγνωστο τρομάζει πολύ περισσότερο τα παιδιά από το οικείο, όσο δυσάρεστο κι αν είναι αυτό.

Από την άλλη, χρειάζεται οι γονείς να προετοιμάσουν τα παιδιά τους για τις αλλαγές που θα ακολουθήσουν αλλά να δώσουν έμφαση σε αυτά που θα παραμείνουν ίδια, στην καθημερινή ρουτίνα των παιδιών (π.χ., ότι θα πηγαίνουν στο ίδιο σχολείο, ότι θα συνεχίσουν το κολυμβητήριο, κ.ο.κ). Είναι πολύ σημαντικό να βοηθήσουν τα παιδιά τους να εκφράσουν τα συναισθήματά τους. Να τα ακούσουν προσεχτικά, να απαντήσουν με ειλικρίνεια σε κάθε τους απορία, και να τα αφήσουν να ξεσπάσουν. Δε γίνεται τα παιδιά να είναι πάντα ευτυχισμένα, αλλά δε χρειάζεται οι γονείς λόγω της δικής τους αμηχανίας και αγωνίας να συντομεύσουν την περίοδο της θλίψης των παιδιών τους. Θα πρέπει μόνα τους να προσαρμοστούν στη διαδικασία του χωρισμού.

Οι αντιδράσεις των παιδιών εξαρτώνται από το αναπτυξιακό τους επίπεδο. Παρόλα αυτά, υπάρχουν κοινά συναισθήματα και κοινές αντιδράσεις ανεξαρτήτως ηλικίας: τα συναισθήματα αφορούν κυρίως σε θλίψη, θυμό, και φόβο, ενώ οι αντιδράσεις συμπεριλαμβάνουν την επιθυμία για επανασύνδεση των γονέων, θυμό απέναντι στον ένα ή και στους δύο γονείς, φόβο εγκατάλειψης, ενοχή, παλινδρόμηση, διαταραχές στον ύπνο ή στο φαγητό, και σωματικές ενοχλήσεις. Συγκεκριμένα, σε κάθε στάδιο παρατηρούνται τα ακόλουθα:

1: Βρεφική Ηλικία

Τα μωρά καταλαβαίνουν ότι κάτι έχει αλλάξει και συνήθως αντιδρούν με το σώμα τους (π.χ., εμφανίζουν διαταραχές στο φαγητό ή στον ύπνο) καθώς και με μεταβολές στη διάθεση. Διαισθάνονται την ένταση και την ανησυχία των γονέων και πολλές φορές παρουσιάζουν άγχος αποχωρισμού και προσκόλληση στους γονείς. Η κατάσταση επιδεινώνεται όταν ο γονέας που έχει την κηδεμονία χρειάζεται να δουλεύει πολλές ώρες και χάνει την επαφή του με το μωρό ή το νήπιο. Για να έχουν καλή προσαρμογή τα παιδιά σε αυτό το στάδιο, το πιο σημαντικό είναι να διατηρηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η φυσιολογική τους ζωή, η καθημερινότητά τους. Επιπλέον, είναι σημαντικό να τα επισκέπτεται ο απών γονέας σε τακτά χρονικά διαστήματα ώστε να μην καταλήξει ένας άγνωστος στα μάτια του βρέφους ή του νηπίου. Τα μωρά αντιδρούν πολύ έντονα στην αλλαγή, αλλά το καλό είναι ότι δείχνουν μακροχρόνια προσαρμογή γιατί δε θυμούνται πολλά από την κοινή οικογενειακή ζωή. Για να μπορέσουν να πληροφορήσουν τα μωρά σχετικά με το διαζύγιο και για να γίνει αυτό κατανοητό, οι γονείς μπορούν να χρησιμοποιήσουν κούκλες, παιχνίδια, ιστοριούλες, κλπ. Μέσα από το παιχνίδι το οποίο αποτελεί την καθημερινότητά του μωρού αλλά και χρησιμεύει ως τρόπος έκφρασης, οι γονείς μπορούν να του περάσουν μηνύματα με πιο αποτελεσματικό τρόπο.

2. Προσχολική Ηλικία

Τα παιδιά σε αυτή την ηλικία τρομάζουν όταν ακούνε ότι οι γονείς τους θέλουν να χωρίσουν. Έρχεται στο προσκήνιο ο φόβος της εγκατάλειψης με τη μορφή του άγχους αποχωρισμού, και για αυτό συχνά προσκολλώνται στον ένα ή στον άλλο γονέα. Θεωρούν ότι με κάποιο τρόπο συνέβαλαν στο διαζύγιο των γονιών τους (π.χ. αν δεν ήταν άτακτα, ο μπαμπάς δεν θα έφευγε) και νιώθουν πολλές ενοχές για αυτό. Επιπλέον, έχουν πολύ συχνά εφιάλτες. Δυσκολεύονται να αποδεχτούν την κατάσταση, και καλλιεργούν έντονες φαντασιώσεις συμφιλίωσης μεταξύ των γονέων. Άλλη αντίδραση μπορεί να είναι η παλινδρόμηση, δηλαδή συμπεριφορά που συναντάται σε μικρότερες ηλικίες, όπως ενούρηση, πιπίλισμα αντίχειρα, κλπ. Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να είναι ξεκάθαροι και σταθεροί ως προς την απόφασή τους και να μην αφήσουν κανένα παραθυράκι ανοιχτό για τα παιδιά. Από την άλλη, δεν θα πρέπει να τα κάνουν να ξεπεράσουν τη θλίψη τους γεμίζοντάς τα με δώρα, γιατί το μόνο που θα τους μάθουν είναι να γεμίζουν τα συναισθηματικά τους κενά με ευτελή υποκατάστατα. Επίσης, να γνωρίζουν ότι τα υπερβολικά χαλαρά όρια σε περίοδο αλλαγών μπορεί να έχουν τα αντίθετα αποτελέσματα κάνοντας τα παιδιά να νιώσουν ανασφαλή.

3. Σχολική Ηλικία

Σε αυτή την ηλικία τα παιδιά έχουν μεγαλύτερη επίγνωση για το τι σημαίνει διαζύγιο. Παρόλα αυτά μπορεί να έχουν φαντασιώσεις εγκατάλειψης αλλά και απόσυρσης της αγάπης κυρίως από τον απόντα γονέα. Πολύ συχνά υπάρχει ξαφνική πτώση της σχολικής επίδοσης η οποία μπορεί να κρατήσει καθ´ όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς που κρατάει το διαζύγιο. Μια πολύ συχνή αντίδραση σε αυτές τις ηλικίες (πέρα του αρχικού σοκ και της θλίψης που συνοδεύει το διαζύγιο) είναι ο θυμός απέναντι στο γονέα με τον οποίο ζει το παιδί, ενώ παράλληλα υπάρχει εξιδανίκευση απέναντι στον απόντα γονέα. Αυτό συμβαίνει γιατί ο γονέας με τον οποίο ζει το παιδί αναλαμβάνει όλη την «άχαρη» δουλειά που φέρνει μαζί της η καθημερινότητα (κανόνες, απαγορεύσεις, όρια), ενώ ο άλλος γονέας παρουσιάζεται συνήθως ως ο Αη Βασίλης του Σαββατοκύριακου. Αυτό σημαίνει ότι συνήθως προσπαθεί να μη χαλάσει το χατίρι του παιδιού αφού έχει ήδη πολλές ενοχές που είναι μακριά του. Επειδή αυτό είναι παγίδα την οποία πολλές φορές εκμεταλλεύονται τα παιδιά, είναι καλό οι γονείς να συνεννοούνται μεταξύ τους ως προς τις κοινά αποδεκτές συμπεριφορές ώστε να περιορίσουν αυτόν τον διαχωρισμό. Επιπλέον, ο γονέας που έχει αναλάβει την κηδεμονία των παιδιών ας μην παίρνει τα ξεσπάσματά τους προσωπικά, και ας περιμένει ο χρόνος να επουλώσει τις πληγές. Εναλλακτικά, καλό θα είναι να ενθαρρύνονται οι επαφές των παιδιών με γιαγιάδες, παππούδες, κλπ ώστε να υπάρχει μια σταθερή υποστηρικτική βάση για να καταφεύγουν τα παιδιά όποτε το έχουν ανάγκη.

4. Προεφηβεία/ Εφηβεία

Σε αυτές τις ηλικίες όπου τα παιδιά μεταβαίνουν σε ένα άλλο αναπτυξιακό στάδιο και κάνουν την επανάστασή τους, το διαζύγιο μπορεί να τα αποδιοργανώσει. Πολλές φορές αντιδρούν με κατάθλιψη, απόσυρση και με κλείσιμο στον εαυτό τους. Αυτό δεν είναι πάντα φανερό: μπορεί δηλαδή να συγκαλύπτουν τον πόνο τους μέσα από διάφορες δραστηριότητες ώστε να μη σκέφτονται, ή ακόμη να παρουσιάζουν φαινομενική αδιαφορία (ενώ υποβόσκει θυμός) για τα πράγματα γύρω τους. Το καλό είναι ότι σε αυτό το στάδιο η επένδυση σε φίλους είναι σύνηθες φαινόμενο, οπότε βοηθάει τους εφήβους να εξωτερικεύσουν την εσωτερική τους αναταραχή σε αυτούς εφόσον το επιθυμούν. Από την άλλη, ένα διαζύγιο κατά τη διάρκεια της εφηβείας μπορεί να δυσκολέψει τις σχέσεις τους με το άλλο φύλο, ή να οδηγήσει σε παρεκκλίνουσα συμπεριφορά. Μια διαφορετική αντίδραση αφορά σε υπερωριμότητα που δείχνουν οι έφηβοι με το να αναλαμβάνουν περισσότερες ευθύνες από όσες πρέπει και αντέχουν. Είναι καλό οι γονείς να τους ενθαρρύνουν να περάσουν περισσότερο χρόνο με κάποιο αγαπημένο συγγενή, μέντορα ή φίλο, για να μπορούν να εκφράσουν ελεύθερα τα συναισθήματά τους. Επιπροσθέτως, είναι σημαντικό να εξακολουθούν οι γονείς να βάζουν στους εφήβους τα ίδια όρια και να επιμένουν στην εφαρμογή κανόνων γιατί οι έφηβοι σε περιόδους κρίσεως έχουν ανάγκη από περισσότερη συγκρότηση και όχι από ελαστικά όρια.

Είναι σκόπιμο να ειπωθεί ότι τα παραπάνω στάδια είναι ενδεικτικά. Κάθε παιδί αντιδρά στο διαζύγιο με τον δικό του τρόπο όχι μόνο σύμφωνα με την ηλικία του, αλλά και με την ψυχική του ωριμότητα, τον τρόπο που έγιναν οι χειρισμοί πριν/ κατά τη διάρκεια/ μετά το διαζύγιο, το φύλο του, και τη σχέση του με τον κάθε γονέα ξεχωριστά. Υπάρχουν παιδιά που αντιδρούν άμεσα εκφράζοντας τη στεναχώρια ή την αγωνία τους. Άλλα πάλι εκφράζονται περισσότερο επιθετικά ή βίαια. Κάποια άλλα δε δείχνουν τίποτα (είτε γιατί το περίμεναν, είτε γιατί δεν το έχουν συνειδητοποιήσει ακόμα). Εξάλλου, ο τρόπος που εκφράζουν την πικρία και θλίψη τους δεν αντιστοιχεί απαραίτητα στον τρόπο που τα βιώνουν.

Πότε χρειάζεται το παιδί βοήθεια από κάποιο ειδικό;

* Όταν η απόδοση του παιδιού στο σχολείο είναι ασυνήθιστα χαμηλή για περισσότερο από 6 μήνες
* Όταν το παιδί συμπεριφέρεται παράξενα στους φίλους του: είτε προσκολλάται υπερβολικά πάνω τους είτε απομονώνεται, είτε φέρεται επιθετικά χωρίς κάποιον συγκεκριμένο λόγο
* Όταν το παιδί παρουσιάζει συχνά έντονες εκρήξεις οργής ή αντιδρά υπερβολικά χωρίς εμφανή λόγο
* Όταν το παιδί παρουσιάζει έντονες διακυμάνσεις στη διάθεσή του
* Όταν παρόλο που έχει περάσει κάποιο χρονικό διάστημα (περίπου ένας χρόνος) το παιδί δεν καταφέρνει να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα και φαίνεται δυστυχισμένο
* Όταν υπάρχει επαναλαμβανόμενη προβληματική συμπεριφορά όπως απουσίες και προβλήματα στο σχολείο, κλοπές, ψέματα, χρήση ουσιών, αυτοτραυματισμοί, απειλές αυτοκτονίας, κλπ.
* Σε γενικές γραμμές, όταν οι συνηθισμένες αντιδράσεις κρατάνε για ασυνήθιστο χρόνο ή χειροτερεύουν με το πέρασμα του χρόνου.

Ο κάθε γονέας γνωρίζει πολύ καλά το παιδί του και διαισθάνεται πότε μία συμπεριφορά θεωρείται φυσιολογική και πότε αποτελεί κραυγή για βοήθεια. Δεν είναι ανάγκη να φτάσει μια συμπεριφορά στα άκρα για να πάει κάποιος στον ειδικό. Μπορεί ο ίδιος ο γονέας να χρειάζεται μία βοήθεια ως προς το πώς να ανακοινώσει το διαζύγιο στα παιδιά. Από την άλλη, ίσως είναι χρήσιμο να πάει το παιδί στον ειδικό όταν φαίνεται ότι δεν έχει τις κατάλληλες δεξιότητες για να προσαρμοστεί επαρκώς στα νέα δεδομένα. Η επίσκεψη στον ειδικό βοηθάει όχι μόνο στην αντιμετώπιση συγκεκριμένων δυσκολιών, αλλά και στην πρόληψη ώστε να μην εξελιχθούν αυτές οι δυσκολίες σε σοβαρά προβλήματα στη μετέπειτα ζωή των παιδιών.

Βιβλιογραφία

* Bacus A. (2005). Οι Γονείς Ρωτούν Οι Ψυχολόγοι Απαντούν. Αθήνα: Lector
* Γουίντσεστερ, Κ. & Μπέγιερ, Ρ. (2003). Μιλώντας για το Διαζύγιο. Πώς να Μιλήσετε στα Παιδιά σας και να τα Βοηθήσετε να το Ξεπεράσουν . Αθήνα: Κέδρος.
* Herbert, M. (1998). Αντιμετώπιση Προβλημάτων Παιδιού και Εφήβου- Χωρισμός και Διαζύγιο. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
* Καππάτου, Α. (1999). Γνωρίστε το Παιδί σας. Αθήνα: Μοντέρνοι Καιροί.
* Λάνσκι, Β. (1994). Αντιμετωπίζοντας το Παιδί Μετά το Διαζύγιο. Αθήνα: Αναστασιάδης.







Το άρθρο αυτό προέρχεται από eduportal
http://www.eduportal.gr

Το URL της ιστορίας αυτής είναι ο εξής
http://www.eduportal.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=182

Meet Mark, Mark has schizophrenia

Υπερκινητικότητα: Μια πρακτική προσέγγιση

Συντάκτης / NextDeal

Τετάρτη, 04 Μαϊου 2011 09:41

Η διάσπαση προσοχής και η υπερκινητικότητα οφείλονται σε εγκεφαλική δυσλειτουργία. Το παιδί ή ο ενήλικας δυσκολεύεται να αξιολογήσει και να επεξεργαστεί τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος του, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να εστιάσει την προσοχή του σε κάποιο από αυτά. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι σα να βρίσκεται σε ένα δωμάτιο με πολλά ανοιχτά παράθυρα και να βομβαρδίζεται από ερεθίσματα και εικόνες, έχοντας δυσκολία να δώσει προτεραιότητα σε κάποιες από αυτές και να οργανώσει όλα αυτά που βλέπει και ακούει. Τα παιδιά αυτά συνήθως δυσκολεύονται να παραμείνουν στη θέση τους για πολλή ώρα ενώ πολύ εύκολα διασπάται η προσοχή τους από διάφορα εξωτερικά ερεθίσματα. Αντιμετωπίζουν δυσκολία στο να επικεντρωθούν σε ένα παιχνίδι ή να περιμένουν τη σειρά τους. Συχνά οι κινήσεις τους είναι βιαστικές και αδέξιες, με αποτέλεσμα συχνά να κτυπούν σε έπιπλα ή να πέφτουν. Οι ζωγραφιές τους ή οι χειροτεχνίες τους είναι συνήθως κακότεχνες ή μισοτελειωμένες ενώ τις περισσότερες φορές ξεχνούν ή χάνουν τα πράγματα τους. Δείχνουν να μην ακούνε τι τους λέει κανείς, διακόπτουν και μιλάνε ακατάπαυστα. Τέλος, σκέπτονται και ενεργούν παρορμητικά, με αποτέλεσμα να εκθέτουν τον εαυτό τους σε κίνδυνο.


Όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά μπορεί να υποδηλώνουν ή να συνυπάρχουν με κάποια άλλη διαταραχή, της οποίας μέρος είναι και η διάσπαση της προσοχής. Όσο για τα αίτια, τώρα, που δημιουργούν το σύνδρομο, ακόμη δεν ενοχοποιείται σαφώς κάτι συγκεκριμένο. Γι’ αυτό, άλλωστε, υπάρχουν διαφορετικές σχολές ερμηνείας με διαφορετικές απόψεις. Το έγκυρο ιατρικό περιοδικό The Lancet αναφέρει ότι ομάδα ψυχολόγων του Κέντρου Ανάπτυξης του Παιδιού, που εδρεύει στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στο Ίρβιν, υποστηρίζει ότι, με τις νέες τεχνικές απεικόνισης του εγκεφάλου, αποδεικνύεται η ύπαρξη σημαντικών διαφορών στους εγκεφάλους ορισμένων ανθρώπων που πάσχουν από το συγκεκριμένο σύνδρομο και στους εγκεφάλους των ανθρώπων που πάσχουν από υπερκινητικότητα. Οι διαπιστώσεις αυτές υποδεικνύουν ότι, τουλάχιστον σε ορισμένες περιπτώσεις, οι διαταραχές αυτές έχουν βιολογική βάση.


Ορισμένες γενετικές μελέτες συνδέουν συγκεκριμένες περιπτώσεις ασθενών με δύο γονίδια που εμπλέκονται στη λειτουργία της ντοπαμίνης, ενός πολύ σημαντικού νευροβιβαστή, ο οποίος παίζει κρίσιμο ρόλο στη μεταβίβαση μηνυμάτων στο δίκτυο που συνδέει τους μετωπιαίους λοβούς με άλλες περιοχές του εγκεφάλου. Οι επιστήμονες εικάζουν ότι ενδεχόμενες βλάβες στα δύο αυτά γονίδια εμποδίζουν την ομαλή ανάπτυξη των εγκεφαλικών δικτύων στη διάρκεια της εμβρυακής ανάπτυξης. Άλλοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι τα δίκτυα αυτά είναι ιδιαιτέρως ευάλωτα σε διάφορες βλάβες, αν κατά τη διάρκεια κρίσιμων περιόδων της εμβρυακής ανάπτυξης το έμβρυο εκτεθεί σε αυξημένα επίπεδα στρες. Μια πολύ πρόσφατη έρευνα, πάλι, μιλάει για ανωμαλία της χημείας του εγκεφάλου που αφορά συγκεκριμένους νευροδιαβιβαστές, τις κατεχολαμίνες.


Όποια, πάντως, κι αν είναι η γενεσιουργός αιτία, η θεραπευτική αγωγή και η αντιμετώπιση διαφέρουν από ήπειρο σε ήπειρο. Ευρωπαίοι, πάντως ειδικοί επισημαίνουν ότι τα προβλήματα υπερκινητικότητας στην παιδική ηλικία είναι πολυσύνθετα και στον ορισμό και στην αντιμετώπισή τους και προτείνουν μια θεραπευτική προσέγγιση που δε θα εστιάζεται στη χορήγηση φαρμάκων, αλλά στο περιβάλλον στο οποίο αναπτύσσεται το παιδί. Είναι ασφαλώς δύσκολο να γενικεύουμε, μια και το μέγεθος των δυσκολιών κυμαίνεται ή διαφέρει από παιδί σε παιδί. Υπάρχει μεγάλη ποικιλία μοντέλων θεραπευτικής αγωγής, που διαμορφώνεται σύμφωνα με τις ανάγκες του κάθε παιδιού και της οικογένειας του.


Υπάρχουν ομάδες ειδικοτήτων που συνεργάζονται μεταξύ τους προκειμένου να συμβάλλουν στην μέγιστη δυνατή αποκατάσταση. Μια τέτοια ομάδα μπορεί να περιλαμβάνει τον ιατρό, τον εργοθεραπευτή, τον λογοθεραπευτή, τον ειδ. παιδαγωγό και τον εκπαιδευτικό. Αυτό είναι αυτονόητο μια και τις περισσότερες φορές επηρεάζονται διάφοροι τομείς ανάπτυξης του παιδιού όπως είναι η κατανόηση, ο λόγος, η λεπτή και αδρή κινητικότητα , η κοινωνικότητα κ.λ.π που επηρεάζουν άμεσα ο ένας τον άλλο και συνολικά την εξέλιξη του παιδιού. Ο ιατρός, είναι σε κάθε περίπτωση ο αρμόδιος για να αποφασίσει κατά περίπτωση, για το αν το παιδί θα ακολουθήσει και φαρμακευτική αγωγή. Παρά τα θετικά αποτελέσματα η θεραπεία με χρήση φαρμάκων δεν είναι ‘’ πανάκεια ‘’ και δεν είναι αρκετή.

Εδώ κρίνουμε απαραίτητη την αναφορά στο έργο και στους στόχους του εργοθεραπευτή.
Ο εργοθεραπευτής χρησιμοποιεί δραστηριότητες και προσπαθεί να προσαρμόσει το περιβάλλον του παιδιού ώστε να αυξήσει τις ικανότητες του και να γίνει λειτουργικότερο προκειμένου να ενταχθεί κανονικά στο σχολικό περιβάλλον. Θα αξιολογήσει δυσκολίες σε τομείς αδρής και λεπτής κινητικότητας, οπτικοκινητικού συντονισμού και θα συνεργαστεί με τον παιδαγωγό ή τον εκπαιδευτικό προκειμένου να ορίσουν ρεαλιστικούς στόχους αλλά και μοντέλα χειρισμών για την γενίκευση του προγράμματος.
Τα βήματα που ακολουθούμε είναι σταδιακά, προσπαθώντας να βρισκόμαστε κάθε φορά κοντά στις πραγματικές γνώσεις και ικανότητες του παιδιού, ώστε το ίδιο το παιδί να μπορεί να παρακολουθεί και να εκτελεί ευχάριστα. Είναι πολύ βασικό να περνάει καλά το ίδιο το παιδί την ώρα που είναι μαζί μας. Σταδιακά μπορούμε να αυξάνουμε το βαθμό δυσκολίας σε όλους τους τομείς και να επιτυγχάνουμε την μέγιστη δυνατή απόδοση.


Τι γίνεται στην περίπτωση που για κάποιους λόγους η υπερκινητικότητα δεν αξιολογηθεί ως πρόβλημα και δεν αντιμετωπιστεί; Θα είναι εις βάρος του παιδιού, όπου δεν θα μπορεί να παίξει οργανωμένα είτε μόνο του είτε με τα άλλα παιδιά και να ευχαριστηθεί. Θα είναι πολύ δύσκολο να παρακολουθήσει το σχολικό πρόγραμμα, πρακτικά και μόνο, από το να καθίσει στο θρανίο και να μπορέσει να συγκεντρωθεί, μέχρι να μάθει να γράφει και να διαβάζει. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση και η απόρριψη από τους συνομήλικους του συχνά δημιουργεί ψυχολογικά και κοινωνικά προβλήματα. Η πορεία της ανάπτυξης ενός τέτοιου παιδιού είναι σαν μια ανοικτή ψαλίδα όπου όσο αυξάνεται το διάστημα και περνάει ο καιρός τόσο μεγαλώνουν τα χάσματα και τα κενά τα οποία δημιουργούνται σε όλους τους τομείς ανάπτυξης και που αργότερα θα πρέπει να καλύψει όταν θα φτάσει αντιμέτωπο με το σχολείο. Ήδη από την νηπιακή κιόλας ηλικία πολλά παιδιά εμφανίζουν διάφορα στοιχεία που έχουν σχέση με την διαταραχή της ανάπτυξης και που είναι δυνατόν να προσηλώνουν κάποια δυσλειτουργία του εγκεφάλου ή συγκεκριμένα στοιχεία διάσπασης και υπερκινητικότητας.


Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι συγκρίσεις με κάποια ίσως μεγαλύτερα αδέρφια σχετικά με το τι έκαναν κι αυτά όταν ήταν μικρότερα μπορεί να υποψιασθεί τους γονείς και από μόνοι τους να αναφερθούν σε κάποιον ειδικό. Επίσης μια πιθανή σύγκριση με συνομήλικα παιδιά μπορεί να οδηγήσει στο ίδιο αποτέλεσμα. Ο παιδικός σταθμός είναι ίσως ένας άλλος χώρος όπου είναι δυνατόν να παρατηρηθούν και να παραπεμφθούν παιδιά με παρόμοιες δυσκολίες. Αποτελεσματικό μέτρο σύγκρισης, αν και εμπειρικό, είναι η ίδια η τάξη όπου αποκλίσεις από τους μέσους όρους συμπεριφοράς ή ικανοτήτων των παιδιών κινητοποιούν τον παιδαγωγό στο να ενημερώσει του γονείς και να ζητήσουν την άποψη ενός ειδικού.
Βιβλιογραφία

• J. Biederman, S. Faraone (1992). Attention-deficit hyperactivity disorder.The Lancet, Volume 366, Issue 9481, pp. 237-248
• Cooper, J.R.; Bloom, F.E.; Roth, R.H. (1996) Dopamine. In: The biochemical basis of
• neuropharmacology. Oxford University Press, New York, 293-351.

*Δρ. Δημητρα Κακακη, Ειδικος Παθολογος, Πτυχιουχος & Διδακτωρ Πανεπιστημιου Βερολινου/ Γερμανιας

**Τα θέματα για το παιδί είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας της εφημερίδας «Παιδικός Σταθμός για Γονείς» και των ανθρώπων του νηπιακού κέντρου «Μανταρίνι».

Κάντε click εδώ: www.psgg.gr και βρείτε όλα τα θέματα που αφορούν στην υγεία, ψυχολογία, ανάπτυξη, διατροφή, συμβουλευτική των παιδιών.

Νηπιαγωγείο και Βρεφονηπιακό Κέντρο
ΜΑΝΤΑΡΙΝΙ
Λ. Κατσώνη 42 & Μ. Μπότσαρη, 145 61 Κηφισιά
Http: www.mantarinikids.com E-mail: mandarinikids@gmail.com

Διάδωσε το

• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• 
  

Σχετικά Άρθρα (tags):

• παιδιά
• υπερκινητικότητα
• Διάσπαση Προσοχής
• Παιδικός Σταθμός για Γονείς
• παιχνίδι
• Νηπιαγωγείο
• Βρεφονηπιακό Κέντρο
• ντοπαμίνη
• σχολικό περιβάλλον
• ψυχολογικά προβλήματα
• λογοθεραπευτής
• ζωγραφιές
• νηπιακή ηλικία
• παιδικός σταθμός
• χαμηλή αυτοεκτίμηση
• κοινωνικά προβλήματα
• χειροτεχνίες
• The Lancet
• εμβρυακή ανάπτυξη
• εργοθεραπευτής